ErgoInfo: Nr. 1 - Mei 2007

Ergotherapie en de ziekte van Parkinson

Als huisarts of specialist bent u bekend met mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson. Wist u dat zij bijzonder gebaat zijn bij ergotherapie? Dat hun kwaliteit van leven er met een goede begeleiding sterk op vooruit gaat? En dat ergotherapie ervoor kan zorgen dat ze langer zelfstandig en zelfredzaam blijven?

Van Bakel Ergotherapie in Eindhoven houdt zich al jaren actief bezig met het adviseren, trainen en begeleiden van mensen met de ziekte van Parkinson. Maar ook met het op de kaart zetten van alle mogelijkheden van ergotherapie, want veel patiënten hebben er óf nog nooit van gehoord óf weten nauwelijks wat het inhoudt. Vaak denken ze dat ergotherapie gelijk staat aan het inleveren van een stuk zelfstandigheid. Terwijl juist het tegendeel waar is.

Dagelijkse activiteiten

De ergotherapeut komt in beeld wanneer het uitvoeren van dagelijkse activiteiten een probleem vormt. Je staat er niet altijd bij stil, maar de ziekte van Parkinson kan de meest vanzelfsprekende handelingen belemmeren: eten, drinken, wassen, aankleden, naar het toilet gaan, opstaan van het bed en uit de stoel, (trap)lopen, bezoekjes afleggen, koken, schoonmaken, boodschappen doen, schrijven, telefoneren, computergebruik en tuinieren. Ergotherapie richt zich op het oplossen van dit soort problemen, met als doel de tevredenheid en zelfstandigheid van het dagelijks leven te vergroten. De begeleiding en training vinden vrijwel altijd bij de cliënt thuis plaats.

De behandeling

Aan het begin van de behandeling bekijkt de ergotherapeut met de cliënt welke situaties moeilijkheden opleveren. Ook problemen van de partner en/of andere verzorgers worden meegenomen. Ergotherapie hecht veel waarde aan de rol van de omgeving. Verder staan de persoonlijke wensen van de cliënt centraal: wat vindt iemand belangrijk, hoe staat hij in het leven, aan welke hulp(middelen) heeft iemand wél of juist geen behoefte. Het behandelplan bestaat meestal uit de volgende onderdelen:

Energie verdelen

Een onderschat aspect van Parkinson. Mensen kunnen door de ziekte zo vermoeid raken dat dit hun leven ernstig beïnvloedt. Ergotherapeut en cliënt bekijken samen hoe activiteiten over de dag en week verdeeld zijn. Ze maken een planning van de dingen die de cliënt graag doet, rekening houdend met rustmomenten en de wisselvalligheid van de ziekte. Het verdelen van energie betekent dat je je leven anders moeten inrichten. Daarom is het goed om al bij geringe klachten de ergotherapeut in te schakelen. Dan kunnen mensen langzaam aan een nieuwe levensstijl wennen.

Opnieuw of anders leren handelen

Soms lukken bepaalde handelingen bij een Parkinsoncliënt niet meer. De ergotherapeut kan dit op twee manieren aanpakken:

• De handeling (bv. uit een stoel opstaan) op dezelfde wijze laten uitvoeren, maar dan in kleine stapjes (deelhandelingen). Of door het benoemen van de afzonderlijke deelhandelingen (bewustwording).
• De handeling op een andere wijze laten uitvoeren.
  Bijvoorbeeld door de volgorde van de deelhandelingen te veranderen of door over te schakelen op een alternatief (bv. overstappen van schrijfletters naar blokletters).

Leren omgaan met blokkades

Omgevingsfactoren (o.a. drempels, meubels, licht, geluid), maar ook stress en vermoeidheid, kunnen bij mensen met de ziekte van Parkinson bewegingen uitlokken of blokkeren. De ergotherapeut bekijkt hoe blokkades doorbroken kunnen worden. Bijvoorbeeld door mensen aan te leren zichzelf een opdracht te geven, of door een ruimte anders in te richten, of door iemand te laten zingen tijdens een bepaalde handeling.

Instructies aan partner en/of mantelzorgers

De ergotherapeut kan ook ingeschakeld worden voor het geven van instructies en adviezen aan de partner en/of mantelzorgers. Denk hierbij aan tips voor tillen, het verdelen van energie en het geven van ondersteuning.

Advies over hulpmiddelen en voorzieningen

Er bestaan veel hulpmiddelen en voorzieningen voor mensen met de ziekte van Parkinson. Cliënten vinden het vaak moeilijk zelf te bedenken waar ze het meest baat bij hebben. Een goed advies van de ergotherapeut is dan onmisbaar. Bovendien kunnen veel hulpmiddelen vrijblijvend via de praktijk worden uitgeprobeerd, bijvoorbeeld:

• Verzwaarde en verdikte pen, trilpen
• Kousenaantrekker, knopenhaakje
• Pottenopeners, aangepast bestek
• Parkinsonrollator, scootmobiel, driewielfiets, elektrische rolstoel
• Glijlaken
• Douchestoel, toiletstoel

Deze werkwijze voorkomt dat voorzieningen overhaast worden aangeschaft. Uiteraard begeleidt de ergotherapeut het thuis oefenen met de hulpmiddelen. Daarnaast wordt advies gegeven over aanpassingen in huis en op het werk.

Vergoedingen

De basisverzekering vergoedt standaard 10 uur ergotherapie. Sommige aanvullende verzekeringen vergoeden meer. De ergotherapeut kent de weg in de wereld van zorgverzekeraars, woningbouwverenigingen en gemeenten. Wij helpen cliënten bij het indienen van aanvragen, onderbouwd met een ergotherapeutisch verslag.

Ergotherapiepraktijk Van Bakel

Ergotherapiepraktijk Van Bakel is een praktijk voor volwassenen en maakt deel uit van het Eerstelijns Gezondheidscentrum de Pastorie. Ons praktijkgebied beslaat Eindhoven en omstreken. Wij bieden zorg op maat bij mensen thuis, in onze praktijkruimte, op het werk en op school.

Binnen ons brede werkveld kennen wij enkele specialismen, waaronder de ziekte van Parkinson. Door jarenlange ervaring met deze cliënten hebben wij veel kennis over en affiniteit met deze groep. Bovendien werken we nauw samen met neurologen en Parkinson-verpleegkundigen. Ook met huisartsen en andere hulpverleners onderhouden we goede contacten. Zij ontvangen tijdig rapportages en andere feedback. Om onze begeleiding voortdurend te kunnen verbeteren, houden we regelmatig een tevredenheidsonderzoek onder de cliënten.

Heeft u vragen, wilt u meer informatie of bent u geïnteresseerd in een persoonlijk gesprek? Neem dan contact met ons op. Wij nemen graag de tijd voor u!

Vivian van Bakel, Wendy Post, Lot Gommers
Lid van de Nederlandse Vereniging voor Ergotherapie en ingeschreven in het kwaliteitsregister voor paramedici.