ErgoInfo: Nr. 14 - Juni 2015

Ergotherapie en Dementie

Ergotherapie inzetten bij thuiswonende dementerende ouderen en hun mantelzorgers loont. Letterlijk en figuurlijk. Het verbetert het dagelijks functioneren van de dementerende en verminderd de draaglast van hun mantelzorgers. De kwaliteit van leven neemt flink toe. Daarnaast bereik je ermee dat minder professionele zorg nodig is. Ergotherapie draagt dus ook bij aan het verlagen van onze maatschappelijke zorgkosten.

Diverse onderzoeken¹ tonen aan dat de interventie ergotherapie aan huis (EDOMAH) een van de meest effectieve methodes is om het leven van ouderen met dementie en hun mantelzorgers te verbeteren. Bovendien levert het aanzienlijke maatschappelijk voordelen op. Voor elke euro die je steekt in de behandeling van deze doelgroep, ontvangt de samenleving €7,40 tot €11,80 terug.²

Wat is EDOMAH?

EDOMAH staat voor Ergotherapie bij Dementerende Ouderen en hun Mantelzorgers Aan Huis. Het is een evidence based behandeling waarbij de oudere met dementie en de mantelzorger getraind worden in zelfredzaamheid en zelfmanagement. De ergotherapeut legt uit, coacht en geeft feedback, maar uiteindelijk is het de bedoeling dat de mensen het zelf oppakken. En dat werkt.

Waarom EDOMAH?

Veel ouderen met dementie wonen thuis dankzij de hulp van familie en mensen uit hun naaste omgeving. Dat gaat niet vanzelf. Dementie veroorzaakt stoornissen in het geheugen, gedragsproblemen, verlies van initiatief en verlies van onafhankelijk functioneren tijdens dagelijkse en sociale activiteiten. Dit vermindert de kwaliteit van leven en zet zowel familierelaties als vriendschappen onder druk. Mantelzorgers voelen zich vaak hulpeloos en ervaren sociale isolatie en verlies van autonomie. Via EDOMAH maken mantelzorgers zich de werkwijze van de ergotherapeut eigen. Ze leren welke strategieën effectief zijn, hoe ze de oudere met dementie instructies kunnen geven en hoe ze de (woon) omgeving het beste kunnen aanpassen.

In drie stappen

De EDOMAH-interventie bestaat uit drie fases:

Probleeminventarisatie en -analyse

• narratieve interviews met de oudere en mantelzorger; over hun taken en rollen, hun verleden, hun interesses en gewoontes en over de dingen waar ze nu tegenaan lopen.
• observatie door de ergotherapeut naar het functioneren en de communicatie van de oudere en mantelzorger.
• inventarisatie woonomgeving.

Gezamenlijke doelbepaling

Behandeling

Die richt zich, vanuit de doelen, altijd op zowel de oudere met dementie als de mantelzorger. De ergotherapeut faciliteert met informatie, instructie, begeleiding en educatie. Interventies zijn:

• leren compenseren van het handelen door de oudere middels het bewust gebruik leren maken van strategieën.
• leren omgaan met aanpassingen in de fysieke en sociale omgeving (strategietraining).
• verbeteren van het handelen van de mantelzorger middels het aanleren van communicatie, interactie en copingvaardigheden.

Praktisch en effectief

EDOMAH is een praktische interventie: ogenschijnlijk eenvoudig, maar buitengewoon effectief. Bijna vier op de vijf cliënten voelt zich na tien sessies aan huis vooruitgaan bij dagelijkse activiteiten zoals huishouden, zelfverzorging of hobby’s. Ook op langere termijn blijven de positieve effecten behouden. Na drie maanden voeren patiënten hun dagbesteding niet alleen beter uit, ze hebben dan ook nieuwe activiteiten opgepakt.

Maatschappelijk voordeel

Een effectieve behandeling van thuiswonende dementerende ouderen en hun mantelzorgers levert veel maatschappelijk voordeel op, ook financieel.
Zo kunnen andere (vaak hogere) zorgkosten voorkomen worden. Het werk van de ergotherapeut bij deze doelgroep levert de staatskas een besparing op van maar liefst 140-136 miljoen euro. Wilt u hier meer over weten, lees dan het rapport van SEO Economisch Onderzoek via www.seo.nl/pagina/article/ergotherapie-doet-er-toe/.

Vergoeding

De tien ergotherapeutische EDOMAH-sessies aan huis worden vergoed vanuit het basispakket van de Zorgverzekeringswet.

Informatie en verwijzen

Bij Ergotherapie Van Bakel werken twee ergotherapeuten met een afgeronde post-HBO opleiding tot EDOMAH-ergotherapeut. Zij hebben jarenlang ervaring in het behandelen en begeleiden van deze doelgroep. Neem gerust contact met ons op over de interventie, onze praktijk of om uw patiënt aan te melden.

Meer informatie over EDOMAH vindt u op www.edomah.nl.

1. RCT van Maud Graff (Graff et al, 2006, 2007, 2008)
2. SEO Economisch Onderzoek (M. Lammers, R. Scholte, 2014)

EDOMAH in de praktijk

Mevrouw Derks wordt steeds inactiever. Ze is onzeker, bang om dingen verkeerd te doen, minder mobiel en valt steeds vaker. De ergotherapeut bezoekt mevrouw Derks en haar man om te horen en zien wat er precies speelt. Mevrouw vindt het belangrijk dat zij zich zelfstandig kan blijven aankleden en koffie kan zetten voor haar man en voor visite. Ook zou ze graag weer wat in de tuin doen en minder bang zijn om te vallen. Meneer Derks heeft als mantelzorger moeite met de inactiviteit van zijn vrouw en dat leidt tot spanningen. Hij neemt steeds meer taken van haar over en vindt dit belastend. Tijd voor zichzelf heeft hij nog maar weinig. De biljartclub schiet er vaak bij in.

De ergotherapeut bepaalt mede aan de hand van observaties welke strategieën ingezet kunnen worden om de wensen van mevrouw Derks haalbaar te maken. Een praktische vertaling zijn gekleurde hangers die juiste kledingcombinaties aangeven. Verder worden op het koffiezetapparaat en in de tuin schriftelijke instructies en aanwijzingen vermeld. Zo’n instructie kan luiden: pak het filter, pak het koffiebus, doe de koffie in de filter enz. De ergotherapeut oefent met mevrouw om hiermee om te leren gaan. Eenmaal zelf aan de gang, neemt de zelfredzaamheid van mevrouw Derks toe, wat ze erg fijn vindt. Bovendien wordt haar man hierdoor minder belast. Zelf leert hij van de ergotherapeut hoe hij goed met zijn vrouw kan communiceren, ook als ze bepaald gedrag vertoont. Als geregeld is dat de thuissituatie veilig is, kan meneer weer met een gerust hart gaan biljarten.