ErgoInfo: Nr. 10 - November 2012

Ergotherapie en Reumatoïde Artritis

Wanneer u een patiënt de diagnose reumatoïde artritis (RA) moet melden, is dat geen prettige boodschap. RA is immers chronisch en verergert met de jaren. Daarom is het goed om te weten dat ergotherapie allerlei klachten kan verlichten. Vooral gewrichtsbeschermende begeleiding levert veel op: minder pijn en vermoeidheid, minder ontstekingen en minder kans op vergroeiingen.

Preventie speelt hier een belangrijke rol bij. Juist voor mensen met RA kan een vroegtijdige verwijzing erg zinvol zijn. Hoe eerder een patiënt een nieuwe leefstijl met gewrichtsbescherming heeft aangeleerd en toepast, hoe groter het profijt. Met eenvoudige hulpmiddelen en aanpassingen in het dagelijks leven kunnen veel klachten worden voorkomen.

Klachten voorkomen en verminderen

Ergotherapie kan vanuit verschillende doelen mensen met RA ondersteunen:

• pijnverlichting
• (verergering van) klachten voorkomen
• zelfredzaamheid bevorderen
• optimaliseren van het uitoefenen van werk/opleiding/huishouden
• optimaliseren van mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding en sociaal leven

Gewrichtsbescherming centraal

Essentieel voor het verminderen en voorkomen van klachten is het beschermen van de gewrichten. De ergotherapeut is hierin gespecialiseerd. Bij gewrichtsbescherming wordt een gewricht zodanig belast dat het deze belasting gemakkelijk aankan. Cliënten die hier structureel alert op zijn, kunnen zo zelf bijdragen aan minder pijn, ontstekingen en spanning of druk op de gewrichten. Bovendien blijven de gewrichtsstructuren, spieren en pezen beter in takt, wat het risico op vergroeiingen verkleint.

Voor alle duidelijkheid: gewrichtsbescherming betekent níet dat gewrichten niet meer gebruikt mogen worden. Wel worden dagelijkse activiteiten soms op een andere manier gedaan, al of niet met hulpmiddelen. Samen met de cliënt bekijkt de therapeut van Ergotherapie Van Bakel hoe gewrichten op een verantwoorde manier kunnen worden belast. Belangrijk daarbij is dat de cliënt zich nieuwe houdingen en werkwijzen helemaal eigen maakt en dus niet alleen op momenten van pijn toepast. In het begin is dit beslist wennen, maar het zal snel vertrouwd aanvoelen.

Gewrichtsbeschermende principes

Bij de behandeling en begeleiding van mensen met RA maken wij gebruik van een aantal gewrichtsbeschermende principes:

Zoek balans tussen rust en activiteit

RA bepaalt voor een groot deel iemands energieverbruik, lichamelijk en geestelijk. Voldoende afwisseling tussen activiteit en rust voorkomt dat de gewrichten te veel belast worden.

De juiste, minst belastende houding

Minder spierinspanning bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten leidt tot minder interne spanning op het gewricht. Hulpmiddelen en de hulp van anderen kunnen uitkomst bieden, maar ook een praktische inrichting van de (werk)omgeving. Denk aan een veilige inrichting van de woning en een juiste werkhoogte.

Gebruik de sterke, grote gewrichten

Hoe sterker het gewricht, hoe beter het een bepaalde hoeveelheid gewicht kan verdragen.

Belast gewrichten niet in uiterste stand

Te ver gebogen zijn gewrichten extra kwetsbaar want dit veroorzaakt extra druk op de kapsels, banden en spieren. Beter is een zo groot mogelijk deel van het gewrichtsvlak te belasten.

Respecteer pijn

Pijn geeft aan dat er iets mis is en dit negeren kan leiden tot verdere gewrichtsbeschadiging en meer pijn. Als pijn langer duurt dan een à twee uur na het beëindigen van een activiteit, betekent dit dat de activiteit te inspannend was en op een andere manier uitgevoerd moet worden.

Wissel regelmatig van houding

Langere tijd in dezelfde houding staan of zitten, kan overmatige vermoeidheid, stijfheid en pijn veroorzaken.

Belastbaarheid

De ergotherapeut geeft ook adviezen over leefstijl en belastbaarheid. Denk aan:

• keuzes maken in de activiteiten die iemand wel/niet doet;
• de verdeling van activiteiten over de dag en week.

Werken met RA

Ergotherapie Van Bakel is gespecia-liseerd in arbeidsgerelateerde problemen bij RA. Doel is werknemer én werkgever een flinke stap vooruit te helpen. In elke fase van de ziekte is onder meer de volgende onder-steuning mogelijk:

Hulpmiddelen en voorzieningen

Er bestaan veel hulpmiddelen en voorzieningen voor mensen met RA. Bijvoorbeeld pottenopeners, hulpmiddelen voor het aantrekken van kousen, aangepaste keukenmessen en andere huishoudelijke hulpmiddelen, aangepast toetsenbord en muis, schrijfhulpmiddelen etc. Cliënten vinden het vaak moeilijk daar zelf een keuze in te maken. De ergotherapeut adviseert, geeft aan waar hulpmiddelen verkrijgbaar zijn, stelt vrijblijvend testmateriaal beschikbaar en begeleidt bij het thuis oefenen. Zo nodig bekijkt de therapeut of vergoeding via de zorgverzekeraar of gemeente mogelijk is.

• werkplekonderzoek en -advies;
• coaching; op de werkplek begeleiden bij het in praktijk brengen van adviezen;
• voorlichting en advies; aan werknemer, werkgever en collega’s.

Ergotherapeut in beeld: Joyce Rutten

Joyce (29) behaalde in 2005 haar diploma van ergotherapeut. Ze ging daarna aan de slag op de afdeling neurologie van revalidatiecentra in Utrecht en Den Bosch.

Sinds april 2010 werkt ze bij Ergotherapie Van Bakel.
Haar specialisaties zijn:

• niet aangeboren hersenletsel (NAH),
• vermoeidheidsklachten,
• functionele arm-handtraining,
• reuma en
• COPD.

Over het werken in de eerstelijnszorg zegt Joyce: “Ik vind dat erg leuk omdat ik bij de mensen thuis kom. Je krijgt daardoor veel sneller een beeld van de persoon. Bovendien is de behandeling effectiever en kan ik meer bereiken. Door goed te luisteren naar cliënten en zoveel mogelijk aan te sluiten bij hun wensen en doelen, probeer ik hen zo zelfstandig mogelijk te laten functioneren.”